Eye Movement Desensitization and Reprocessing) czyli odwraż­li­wia­nie i prze­twa­rza­nie za pomocą ruchów gałek ocznych, to metoda terapii stworzona przez dr Francine Shapiro. Odkryła ona, że szybkie i powta­rza­ją­ce się ruchy gałek ocznych znacząco redukują lęk u osoby, która wcześniej doświad­czy­ła stre­su­ją­ce­go wyda­rze­nia. Terapia EMDR opiera się na założeniu, że objawy traumy wynikają z zablo­ko­wa­nia systemu prze­twa­rza­nia infor­ma­cji, co prowadzi do nie­prze­two­rze­nia wspomnień zwią­za­nych z nega­tyw­nym doświad­cze­niem. Podstawą teo­re­tycz­ną metody stał się Model Adaptacyjnego Przetwarzania Informacji, który łączy trzy per­spek­ty­wy czasowe: prze­szłość, teraź­niej­szość i przy­szłość. U osoby po traumie prze­szłość może być prze­ży­wa­na tak inten­syw­nie, jakby działo się to „tu i teraz”, co skutkuje nie­adap­ta­cyj­ną reakcją.

Pacjent, wspierany przez terapeutę, porusza się między prze­szło­ścią, teraź­niej­szo­ścią a przy­szło­ścią, co inicjuje komu­ni­ka­cję między prawą półkulą mózgu (odpo­wie­dzial­ną za emo­cjo­nal­ne prze­twa­rza­nie) a lewą (odpo­wie­dzial­ną za logiczne i językowe prze­twa­rza­nie). Kluczowy moment inte­gra­cji następuje wtedy, gdy wspo­mnie­nia, zor­ga­ni­zo­wa­ne w sieci neu­ro­nal­ne obu półkul, zaczynają się ze sobą łączyć. Dzięki sys­te­ma­tycz­nie powta­rza­nym ruchom gałek ocznych akty­wi­zo­wa­ne zostają nie­pra­wi­dło­wo zapisane infor­ma­cje (odwraż­li­wia­nie), co umożliwia ich prze­two­rze­nie i inte­gra­cję w nowy, zdrowszy sposób. W terapii EMDR kon­cen­tru­je się uwagę na trau­ma­tycz­nych wspo­mnie­niach, prze­ko­na­niach na temat siebie, odczu­wa­nych emocjach oraz dozna­niach cie­le­snych. Jednocześnie stosowana jest naprze­mien­na sty­mu­la­cja – naj­czę­ściej pole­ga­ją­ca na wodzeniu wzrokiem za poru­sza­ją­cą się dłonią terapeuty. W zależ­no­ści od potrzeb lub ogra­ni­czeń pacjenta, do sty­mu­la­cji mogą być używane również dźwięki lub tapping (opu­ki­wa­nie okre­ślo­nych części ciała).